"Bence dunya pazari icin bes tane bilgisayar yeterli olacaktir". IBM eski baskani Thomas John Watson'a ithaf edilen bu soz soylenmis en aptalca sozler listesi icinde size de muhakkak gelmistir. Fakat bu sozun aptalligina karar vermeden once bir kere daha dusunun.
Oncelikle icinde sekiz kisi calisan bir ofis hayal edin. Bu sekiz kisinin de onunde bir bilgisayar var. Yani her bilgisayarda bir islemci oldugunu dusunursek bu ofiste sekiz islemci var. Simdi de bu sekiz islemciyi onlardan alip bir tane sunucuya koydugumuzu ve her calisana bu sunucuya bagli calisan islemcisi olmayan ya da cok gucsuz olan bir tane terminal verdigimizi dusunun. Hatta sabit disklerini de bilgisayarlardan alip sunucuya koyalim. Boylelikle bu bilgisayarlar sadece kullanicinin klavye ve faresinin hareketlerini sunucuya gonderecek ve sonuclari sunucudan alip kullaniciya goruntuleyecek bir "az akilli" makine haline gelsin(thin client). Peki bunu niye yaptik? Simdi bu ofisteki dort kisinin Internette dolasmak gibi islemci acisindan "hafif" bir is yaptigini, digerlerinin de yazilim derlemek gibi "agir" bir isle ugrastigini varsayalim. Hafif islerle ugrasanlarin kullandigi islemci gucu toplamda bir islemci bile gerektirmeyecektir. Boylelikle agir islerle ugrasan diger dort kisi kalan 7 islemcinin gucunden faydalanabilir. Hatta, bu sekiz islemcili sunucu hafif islerle ugrasan 16 kisiye hizmet verebilecek bir hale gelebilir.
Peki bu senaryoyu niye yazdim? Niyetim hayal gucunuzu zorlamak degil, bir bilgi islem yontemini aciklamak. Bu anlattigim yontemle islem kaynaklarinin daha verimli kullanilmasi saglanabilir. Mesela bir kisisel bilgisayar islemcisi bir gunun %99'unda bosta bekliyor. Eger bahsettigim gibi bir sistem olsaydi belki de 20 kisi icin bir bilgisayar maliyeti yeterli olacakti.
Simdi bu hayali biraz daha devam ettirelim. Simdi de bir sehirde yasayan herkesin evlerine kadar gelen fiber optik kablolar sayesinde saniyede 10 Gb hizla internete baglandigini dusunelim. Ayrica, her evde bir tane "az akilli" bir terminal olsun ve bu terminal dunyadaki bes buyuk bilgi isleme sirketinin birinden hizmet alsin. Insanlar kullandiklari islemci gucu ve depolama miktari kadar para odesinler. Guclu bilgisayar isteyenler (mesela oyuncular) cok para odeyip daha hizli hizmet alsinlar, chat yapacagim diyenler de az para odesin. Sonucta da bilgi islem de elektrik, su ve dogalgaz gibi kullandigimiz kadar odedigimiz bir hizmet haline gelsin. Gordugunuz gibi belki de dunya icin bes bilgisayar degil de belki bes bilgi islem sirketi yeterli olabilir.
Emin olun bu hayali ilk ben kurmadim. Aslinda buna benzer dusunceler uzun zamandir konusuluyor fakat bugune kadar gerceklesmedi. Bir grup arastirmaci bunun hic bir zaman mumkun olmayacagini bir grup ise zamanla mumkun olacagini dusunuyor. Ozellikle cok hizli internet baglantisinin kullanilabilir olmasi ile buna benzer kavramlar hayatimiza girebilir.
Su anda Amazon ve Sun para karsiligi islemci hizmeti veriyorlar. Amazon 1 islemcisini 1 saat kullanmak icin 10 cent, Sun ise 1 dolar istiyor. (Gordugunuz gibi piyasa pek oturmus degil) Fakat bu hizmetler simdilik siradan kullanicilari degil de cok yogun islemci gucu isteyen isler yapan firmalari hedefliyor. Mesela Pixar gibi animasyon sirketleri hazirladiklari animasyonlarin rendering islemi sirasinda cok fazla islemci gucune ihtiyac duyuyorlar. O yuzden belki de bilgisayar satin almak yerine islem gucu kiralamayi tercih edebilirler.
Her sey guzel de gelecekte elektrik, su faturalarinin yanina bir de bilgisayar faturasi gelmesi nasil olur bilmiyorum. Hele "bilgisayarlarin kesilmesine" dayanabilecegimi sanmiyorum.

Not 1: Boylelikle size farkettirmeden tez calismamin altyapisini anlattim. Ben bu tip uygulamalarda optik aglarin kullanimini inceliyorum.
Not 2: IBM eski baskani hic bir zaman boyle bir soz soylememis. Zaten adam salak olsa IBM'e baskan olamazdi.